انواع ارت در شبکه توزیع؛ بررسی تخصصی سیستم‌های زمین در صنعت برق

در سیستم‌های قدرت و شبکه‌های توزیع برق، مسئله ارتینگ یا زمین‌کردن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سیستم‌ها نقش حیاتی در حفاظت تجهیزات، ایمنی کاربران و پایداری شبکه ایفا می‌کنند. در این مقاله به‌صورت تخصصی به بررسی انواع ارت در شبکه توزیع می‌پردازیم و همچنین اهمیت ارت در تجهیزات خاص مانند ارت دستگاه‌های خودپرداز، ارت مجازی و سیستم‌های حساس دیگر را مورد بررسی قرار می‌دهیم. همچنین با معرفی برند معتبر کنزا صنعت الموت به عنوان تأمین‌کننده و مجری خدمات ارتینگ، نگاهی به راهکارهای حرفه‌ای در این حوزه خواهیم داشت.

ارت در شبکه توزیع چیست و چرا اهمیت دارد؟

شبکه توزیع برق شامل تمامی بخش‌هایی است که برق را از پست‌های فوق توزیع تا مصرف‌کننده نهایی منتقل می‌کند. یکی از حیاتی‌ترین زیرساخت‌های این شبکه، سیستم زمین یا ارتینگ است. هدف اصلی ارتینگ در این بخش‌ها شامل موارد زیر است:

• کاهش ولتاژ تماس و گام

• جلوگیری از صدمه به تجهیزات الکترونیکی

• اطمینان از عملکرد صحیح حفاظت سیستم

• ایمنی افراد در مواجهه با اتصال بدنه یا جریان نشتی

در این راستا، شناخت انواع ارت در شبکه توزیع به انتخاب و پیاده‌سازی صحیح آن‌ها کمک شایانی می‌کند.

دسته‌بندی انواع ارت در شبکه توزیع

سیستم‌های ارتینگ بر اساس نوع کاربرد، محل نصب، حساسیت تجهیزات و نوع شبکه به چند دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه با مهم‌ترین آن‌ها آشنا می‌شویم.

1. ارت حفاظتی (Protective Earthing)

ارت حفاظتی از متداول‌ترین انواع ارت در شبکه توزیع است. هدف از این نوع زمین، تخلیه جریان‌های نشتی یا اتصال کوتاه به زمین و جلوگیری از برق‌گرفتگی افراد است. این سیستم به‌ویژه در پست‌های توزیع، تابلوهای برق و تابلوهای کنترلی استفاده می‌شود.

2. ارت عملیاتی (Functional Earthing)

ارت عملیاتی برای عملکرد صحیح تجهیزات طراحی شده است. در بسیاری از تجهیزات الکترونیکی، ارت نه‌تنها جنبه حفاظتی دارد بلکه بخشی از عملکرد دستگاه محسوب می‌شود. این نوع ارت معمولاً برای ترانسفورماتورها، اتاق‌های کنترل و سیستم‌های اندازه‌گیری استفاده می‌شود.

3. ارت مجازی (Virtual Grounding)

ارت مجازی بیشتر در مدارهای الکترونیکی و تجهیزات دیجیتال به‌کار می‌رود. این نوع زمین فیزیکی نیست، بلکه یک نقطه مرجع در داخل مدار است که به‌عنوان زمین فرض می‌شود. در شبکه‌های کنترل صنعتی، این مفهوم برای جداسازی نویز و افزایش دقت عملکرد کاربرد دارد.

4. ارت دستگاه‌های خودپرداز (ATM Earthing)

یکی از موارد خاص و بسیار مهم، ارت دستگاه‌های حساس مانند خودپردازهاست. ارت دستگاه‌های خودپرداز باید کاملاً مجزا، پایدار و دارای مقاومت الکتریکی پایین باشد تا از آسیب به بردهای الکترونیکی جلوگیری شود. در صورت عدم وجود سیستم ارت مناسب، خطر سوختن قطعات یا از کار افتادن سیستم بانکی وجود دارد.

کنزا صنعت الموت به‌عنوان مجری تخصصی ارت دستگاه‌های حساس، پروژه‌های متعددی را در حوزه بانک‌ها و مراکز مالی اجرا کرده و توانسته استانداردهای بین‌المللی را در این زمینه رعایت کند.

ارتباط انواع ارت در شبکه توزیع با ایمنی انسانی

بخش بزرگی از دلایل طراحی سیستم‌های ارتینگ، حفظ جان انسان‌ها در برابر شوک‌های الکتریکی است. هنگامی‌که بدنه فلزی یک دستگاه برق‌دار می‌شود، اگر به زمین متصل نباشد، خطر مرگ برای افراد بسیار بالا می‌رود. با اجرای صحیح انواع ارت در شبکه توزیع، جریان‌های خطرناک به زمین منتقل شده و از بروز حوادث مرگبار جلوگیری می‌شود.

ارت مخابراتی؛ جزئی ضروری از سیستم‌های ارتباطی

در کنار سیستم‌های قدرت، تجهیزات مخابراتی نیز نیازمند زمین‌کردن دقیق هستند. ارت مخابراتی برای محافظت از تجهیزات حساس مانند سرور، روتر، تجهیزات فیبر نوری و آنتن‌های مخابراتی در برابر نوسانات و صاعقه استفاده می‌شود.

کنزا صنعت الموت در پروژه‌های مخابراتی شهری و صنعتی، به طراحی و اجرای دقیق سیستم ارتینگ مخابراتی پرداخته و با بهره‌گیری از دستگاه‌های اندازه‌گیری دقیق، مقاومت سیستم زمین را در بازه استاندارد حفظ می‌کند.

ارت دینامیکی؛ زمین‌کردن ماشین‌های دوار

ماشین‌های الکتریکی بزرگ مانند موتورهای سنکرون، ژنراتورها و توربین‌ها، به زمین‌کردن خاصی نیاز دارند که در برابر جریان‌های گذرا و بالا مقاوم باشد. ارت دینامیکی مخصوص این تجهیزات طراحی شده و از کابل‌های زمین با تحمل بالا استفاده می‌کند. این نوع ارت در پست‌های توزیع صنعتی و نیروگاه‌ها بسیار کاربردی است.

استانداردهای جهانی در طراحی سیستم ارت

طراحی و اجرای سیستم زمین باید بر اساس استانداردهای بین‌المللی صورت گیرد. برخی از مهم‌ترین این استانداردها شامل موارد زیر هستند:

• IEC 60364-5-54

• IEEE Std 80

• NFPA 70 (NEC)

• ISIRI 3022 (استاندارد ملی ایران)

برند کنزا صنعت الموت همواره پروژه‌های ارتینگ خود را با رعایت دقیق این استانداردها اجرا کرده و با بهره‌گیری از مهندسان متخصص، پایداری و ایمنی سیستم‌ها را تضمین می‌کند.

ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در انواع ارت

در پیاده‌سازی انواع ارت در شبکه توزیع، تجهیزات مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• میله یا صفحه ارت (مس، فولاد گالوانیزه)

• کلمپ‌های اتصال زمین

• مواد کاهنده مقاومت زمین (ژل و بنتونیت)

• تابلوهای زمین مستقل

• دستگاه‌های تست ارت دیجیتال و آنالوگ

کنزا صنعت الموت علاوه بر اجرا، تأمین‌کننده‌ی تجهیزات مورد نیاز سیستم‌های ارتینگ نیز می‌باشد و با ارائه محصولات باکیفیت، رضایت مشتریان خود را جلب کرده است.

قیمت اجرای ارت در شبکه توزیع

هزینه اجرای سیستم ارت به عوامل زیادی بستگی دارد:

• نوع خاک و مقاومت زمین

• نوع ارت انتخاب‌شده (حفاظتی، عملیاتی، مخابراتی...)

• مقدار عمق حفاری و نوع تجهیزات

• متراژ کابل و جنس الکترود زمین

• هزینه نیروی انسانی و مشاوره

با این حال، هزینه‌ای که بابت اجرای ارت پرداخت می‌شود، در مقابل حفاظت از جان و تجهیزات بسیار ناچیز است. کنزا صنعت الموت با ارائه قیمت‌های شفاف و متناسب با کیفیت خدمات، انتخاب مناسبی برای پروژه‌های صنعتی، تجاری و ساختمانی است.

مزایای استفاده از ارت مناسب در شبکه توزیع

• جلوگیری از برق‌گرفتگی افراد در محیط صنعتی

• کاهش تلفات انرژی ناشی از اتصال بدنه

• جلوگیری از سوختن تجهیزات الکترونیکی حساس

• پایدارسازی ولتاژ سیستم در هنگام نوسانات

• اطمینان از عملکرد درست سیستم‌های حفاظتی مانند کلیدهای نشتی جریان

نمونه پروژه‌های موفق کنزا صنعت الموت در ارتینگ

کنزا صنعت الموت تاکنون ده‌ها پروژه ارتینگ را در حوزه‌های مختلف از جمله:

• بانک‌ها و مراکز ATM

• ایستگاه‌های مخابراتی و بی‌تی‌اس

• کارخانه‌های صنعتی و نیروگاه‌ها

• مراکز داده و اتاق سرور

• پروژه‌های ساختمانی و بیمارستان‌ها

با موفقیت اجرا کرده است. تخصص این شرکت در تحلیل مقاومت خاک، طراحی مهندسی و اجرای دقیق، موجب افزایش بهره‌وری سیستم‌های ارت شده است.

جمع‌بندی: نقش ارت در ایمنی و عملکرد شبکه توزیع

امروزه هیچ پروژه‌ای در حوزه برق و الکترونیک بدون سیستم ارت قابل تصور نیست. شناخت صحیح انواع ارت در شبکه توزیع به مدیران پروژه، مهندسان برق و تکنسین‌ها کمک می‌کند تا از تجهیزات و نیروی انسانی خود به‌درستی محافظت کنند.

چه ارت حفاظتی باشد، چه ارت دستگاه‌های خودپرداز یا حتی ارت مجازی، همه و همه بخشی از زنجیره‌ی ایمنی در سیستم‌های توزیع هستند. برای اجرای صحیح، به تجهیزات استاندارد و تیم متخصص نیاز است؛ تیمی که در برند کنزا صنعت الموت به‌خوبی شکل گرفته و آماده ارائه خدمات حرفه‌ای ارتینگ در سراسر کشور است.