سیم ارت دستگاه خودپرداز | بررسی تخصصی ارتینگ تجهیزات بانکی

در دنیای امروز که سامانه‌های الکترونیکی و خودکار به‌صورت گسترده در بانک‌ها و مراکز خدمات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند، موضوع ایمنی الکتریکی و حفاظت از سیستم‌ها اهمیت فزاینده‌ای یافته است. یکی از مؤلفه‌های حیاتی در این راستا، سیم ارت دستگاه خودپرداز است که به‌عنوان راهکار اصلی برای جلوگیری از بروز خسارات الکتریکی، حفاظت در برابر صاعقه و نوسانات ولتاژی در مدارهای حساس بانکی شناخته می‌شود.

در این مقاله به بررسی دقیق عملکرد، ساختار و الزامات نصب سیم ارت در دستگاه‌های ATM پرداخته، انواع سیستم‌های ارتینگ نظیر ارت مجازی، ارت الکترونیکی و ارت الکترونیکی سه فاز را معرفی می‌کنیم. همچنین نقش برندهای تخصصی مانند کنزا صنعت الموت در توسعه راهکارهای ایمن‌سازی سیستم‌های الکترونیکی مورد تحلیل قرار می‌گیرد.

تعریف سیم ارت دستگاه خودپرداز

برای درک بهتر نقش و اهمیت سیم ارت، باید ابتدا بدانیم سیم ارت دستگاه خودپرداز چیست و چه نقشی در ایمنی شبکه بانکی دارد. سیم ارت یا سیم اتصال به زمین، یک مسیر الکتریکی کم‌امپدانس است که جریان‌های ناخواسته یا نشتی را به زمین منتقل می‌کند. این مسیر باعث می‌شود دستگاه در صورت بروز اضافه ولتاژ یا اتصال کوتاه، به جای آسیب‌دیدن مدارهای داخلی، آن جریان را به زمین هدایت کند.

در سیستم‌های خودپرداز (ATM)، وجود مدارهای حساس و ماژول‌های الکترونیکی پیشرفته باعث شده است که نقش ارتینگ به‌مراتب حیاتی‌تر از سایر تجهیزات الکترونیکی باشد. عدم استفاده از سیم ارت مناسب در دستگاه خودپرداز می‌تواند منجر به ازکارافتادگی، اختلال در عملکرد یا حتی خطر برق‌گرفتگی کاربران شود.

استانداردهای فنی در طراحی سیم ارت دستگاه خودپرداز

طراحی و نصب سیم ارت دستگاه خودپرداز باید مطابق با استانداردهای ملی برق ایران (مانند نشریه ۱۱۰) و همچنین الزامات جهانی مانند IEC 60364 و IEEE Std 142 باشد. برخی از شاخصه‌های مهم در طراحی این سیستم عبارت‌اند از:

• استفاده از سیم مسی بدون روکش با سطح مقطع حداقل ۱۶ میلی‌متر مربع

• اتصال دائم و غیرقابل‌جداسازی بین بدنه فلزی دستگاه و الکترود ارت

• مقاومت الکترود کمتر از ۲ اهم

• بهره‌گیری از اتصالات مکانیکی ضدخوردگی و مقاوم در برابر رطوبت

برندهایی مانند کنزا صنعت الموت با ارائه محصولات ارتینگ صنعتی مطابق با استانداردهای روز، نقش مهمی در کاهش ریسک‌های ایمنی در این حوزه ایفا می‌کنند.

انواع ارت در سیستم‌های بانکی

در سیستم‌های حساس الکترونیکی مانند دستگاه‌های خودپرداز، استفاده از انواع مختلف ارت با توجه به شرایط محیطی و محدودیت‌های زیرساختی ضروری است. در ادامه به معرفی سه نوع پرکاربرد می‌پردازیم:

1. ارت الکترونیکی

ارت الکترونیکی به‌جای استفاده از الکترود فیزیکی (مانند صفحه مسی یا میله ارت)، از ترکیبی از خازن‌ها و مقاومت‌ها استفاده می‌کند تا مسیری کنترل‌شده برای تخلیه ولتاژهای مزاحم به زمین فراهم سازد. این سیستم مخصوص مکان‌هایی است که اجرای ارت فیزیکی ممکن نیست، مانند ساختمان‌های دارای کف کاذب یا تجهیزات متحرک.

2. ارت مجازی

در سیستم‌های فاقد زمین فیزیکی واقعی، استفاده از ارت مجازی توصیه می‌شود. این ارت از مفاهیم تعادل پتانسیل و مدار بسته الکترونیکی برای شبیه‌سازی اتصال به زمین استفاده می‌کند. در واقع، ارت مجازی جریان‌های نشتی را به مسیر برگشتی مدار بازمی‌گرداند تا از آسیب به دستگاه جلوگیری شود.

3. ارت الکترونیکی سه فاز

ارت الکترونیکی سه فاز نوعی از سیستم ارتینگ پیشرفته است که برای تجهیزات دارای تغذیه سه‌فاز از جمله برخی مدل‌های ATM در شعب بانکی استفاده می‌شود. این نوع ارت با مانیتورینگ ولتاژهای فاز به زمین و جلوگیری از بروز جریان‌های ناخواسته، ایمنی را در سطوح بالاتری تضمین می‌کند.

مزایای استفاده از سیم ارت در ATM

استفاده صحیح از سیم ارت دستگاه خودپرداز مزایای متعددی به همراه دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایمنی کاربران: جلوگیری از شوک الکتریکی در اثر تماس مستقیم با بدنه فلزی دستگاه

• حفاظت از مدارها: کاهش ریسک سوختن قطعات در برابر نوسانات برق

• کاهش اختلالات سیگنال: در دستگاه‌هایی که دارای کارت‌خوان یا ماژول‌های مخابراتی هستند، ارت مناسب باعث کاهش نویز و اختلالات فرکانسی می‌شود.

• افزایش عمر مفید دستگاه: با کاهش استهلاک ناشی از بارهای ناخواسته، عمر قطعات افزایش می‌یابد.

برند کنزا صنعت الموت در توسعه سیستم‌های حفاظت الکترونیکی، خصوصاً در پروژه‌های بانکی، نمونه‌ای موفق از کاربرد راهکارهای دقیق ارتینگ است.

چالش‌های نصب ارت در محیط‌های شهری

نصب سیم ارت در فضای محدود شهری، به‌ویژه در دستگاه‌هایی که در پیاده‌روها، مراکز خرید یا فضای داخلی بانک‌ها نصب می‌شوند، با چالش‌هایی همراه است. از جمله:

• نبود فضای کافی برای حفر چاه ارت

• مقاومت بالا در خاک‌های سنگی یا خشک

• وجود تاسیسات زیرزمینی در مسیر اجرای سیستم ارت

در این شرایط، بهره‌گیری از روش‌های جایگزین مانند ارت الکترونیکی یا ارت مجازی ضرورت می‌یابد. برندهایی نظیر کنزا صنعت الموت توانسته‌اند با توسعه تجهیزاتی مانند مقاومت‌های حفاظتی ترکیبی، این مشکلات را در بسیاری از پروژه‌ها مرتفع سازند.

بررسی امنیت ارتینگ در برابر صاعقه

یکی از نکات مهم در طراحی سیم ارت دستگاه خودپرداز، ایمنی در برابر صاعقه است. اگرچه اغلب دستگاه‌های ATM در فضای بسته نصب می‌شوند، اما به دلیل اتصال به شبکه‌های گسترده بانکی و سیستم‌های تغذیه خارجی، خطر انتقال اضافه ولتاژ ناشی از صاعقه به دستگاه وجود دارد.

در این شرایط، نصب سیستم‌های حفاظتی مکمل مانند SPD (دستگاه حفاظت در برابر افزایش ناگهانی ولتاژ) و اطمینان از اتصال ارت صحیح، اهمیت بالایی دارد. همچنین در برخی از مدل‌های خاص، از تجهیزات مکمل نظیر واشر سیل القایی شیشه جهت عایق‌سازی داخلی استفاده می‌شود که هرچند در ظاهر مکانیکی است، اما به حفظ شرایط ایمن عملکردی کمک می‌کند.

مقایسه بین ارت فیزیکی و الکترونیکی

در جدول زیر مقایسه‌ای میان ارت فیزیکی و ارت الکترونیکی آورده‌ایم:

نتیجه‌گیری: جمع‌بندی تخصصی

پاسخ به این پرسش که سیم ارت دستگاه خودپرداز چیست، مستلزم بررسی فنی و کاربردی نقش آن در سیستم‌های بانکی حساس است. این سیم نه‌تنها نقش حفاظتی الکتریکی ایفا می‌کند، بلکه به‌طور غیرمستقیم باعث افزایش عمر مفید دستگاه و ارتقاء سطح امنیت کاربران می‌شود.

با توجه به محدودیت‌های نصب ارت فیزیکی در مناطق شهری، استفاده از گزینه‌های جایگزین نظیر ارت الکترونیکی سه فاز و ارت مجازی به‌عنوان راهکارهای تخصصی پیشنهاد می‌شود. شرکت‌هایی همچون کنزا صنعت الموت با ارائه فناوری‌های نوین در زمینه ارتینگ صنعتی، امکان اجرای ایمن پروژه‌های بانکی در مقیاس‌های مختلف را فراهم کرده‌اند.

در نهایت، با انتخاب صحیح نوع ارت و اجرای اصولی، می‌توان از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری کرد و سطح کیفی خدمات مالی مبتنی بر ATM را به شکل پایدار حفظ نمود.